Określenie wspólnota majątkowa zazwyczaj jest wszystkim znane, w momencie zawarcia małżeństwa majątek staje się wspólny. Wspólność majątku dotyczy wszystkich pozyskanych dóbr materialnych w trakcie trwania małżeństwa poprzez obydwojga z małżonków albo jednego z nich. Do finansów małżeńskich zaliczamy samochód, mieszkanie, działkę, książki, płyty, biżuteria, wszelkie sprzęty sportowe itp. Czyli wszystko to, co zostało pozyskane w czasie istnienia związku małżeńskiego. Do wspólnoty majątkowej należy również wynagrodzenie za pracę, a także wspólne dochody małżeńskie jak i jednostkowe.
Możemy wyróżnić z trzy podziały majątku po ślubie. Jest to: wspólność ustawowa, wspólność ustawowa rozszerzona na materie, które nie dotyczą wspólności wskutek zawarcia małżeństwa (majątek osobisty) lub rozdzielność majątkowa czyli intercyza.
Wspólnota majątku powstaje wskutek zawarcia związku małżeńskiego i stanowi cały okres istnienia małżeństwa. W małżeństwach przeważnie mamy do czynienia ze wspólnością ustawową.
Majątek wspólny małżonków – ustawowy
Do wspólnego majątku zaliczamy wszystko czego dorobiliśmy się podczas istnienia małżeństwa. Tak samo będzie w przypadku zainwestowania swoich zaoszczędzonych pieniędzy, bądź kiedy zostały one otrzymane od rodziców którejś ze stron. Do wspólnego majątku należą także oszczędności, które zostały zgromadzone w trakcie bycia małżeństwem.
Wspólność majątkowa określa także brak podejmowania samodzielnych decyzji (kredyty, sprzedaż nieruchomości, darowizny itp.), pod względem prawnym konieczna jest wówczas zgoda drugiej ze stron. W innym razie decyzja ta jest nieważna. A w przypadku zaciągnięcia kredytu przez jedną ze stron bank nie ma możliwości ścigania drugiego z małżonków do spłaty rat.
Wspólność majątkowa pozwala na stabilizację. W przypadku chęci sprzedaży dajmy na to domu zakupionego ze wspólnych finansów lub przekazania bliskiej osobie darowizny bez wiedzy drugiej osoby nie może dojść do skutku. Powodami do podjęcia takich decyzji mogą być między innymi alkoholizm, nałogi.
Majątek osobisty w małżeństwie
Jeden jak i drugi z małżonków mają prawo do zarządzania wyłącznie swoim majątkiem w małżeństwie. Przedmioty te są określane jako zdobyte przed zawarciem małżeństwa jak i w jego trakcie- mowa tu o dziedziczeniu. W przypadku dajmy na to odziedziczenia przez rodziców mieszkania, przysługuje ono wtedy jako majątek osobisty. Podobnie jest z otrzymanymi darowiznami. Do podejmowania decyzji w przypadku sprzedaży majątku osobistego nie potrzebujemy zgody drugiego z małżonków.
Należy wspomnieć, że w momencie rozwodu, majątek osobisty nie wymaga podziału pomiędzy małżonkami. Finansami osobistymi są również przedmioty wykorzystywane do zadowalania swoich indywidualnych potrzeb są to między innymi kosmetyki, biżuteria, ubrania czy przedmioty hobbystyczne (książki, łyżwy, wędki do łowienia ryb).
Jednakże może zdarzyć się tak, że otrzymane dziedzictwa lub darowizny będą tworzyć część wspólnego majątku małżeńskiego. Może tak być w momencie, kiedy rodzice jednego z małżonków przekażą im mieszkanie i ma ono stanowić wspólność finansową.
Do majątku osobistego zaliczamy także podmioty zdobyte w okresie panowania rozdzielności majątkowej. W tej sytuacji każde z małżonków osobiście decyduje się co do sprzedaży bądź kupna czy też uznawania własnego majątku. Wtenczas niekonieczna jest zgoda i wiedza współmałżonka podczas zaciągnięcia pożyczki/ kredytu.
Własna działalność a wspólnota majątkowa
Wspólność majątkowa posiada istotną kwestię w sytuacji, gdy jeden z małżonków rozporządza własną firmą. Jak wiadomo, celem posiadania własnej działalności jest pozyskanie coraz większych środków materialnych. Mając własną firmę istnieje także ryzyko niepomyślności co może doprowadzić do klęski majątku w rodzinie. Zatem kiedy osoba, na którego firma jest zapisana zdecyduje się na kredyt, aby rozwinąć działalność i ma zgodę współmałżonka to wówczas w momencie nie spłaty kredytu, bank ma prawo upomnieć się o należności ze wspólnego majątku małżeństwa.
Wyjątkiem jest sytuacja, gdy jeden z małżonków postanowi wziąć kredyt bez zgody współmałżonka. Wtedy wierzyciel może tylko dopominać się o zapłatę wyłącznie z puli należącej do majątku osobistego kredytobiorcy między innymi z dochodów pozyskanych z odrębnej aktywności zarobkowej bądź praw autorskich.
Na zawieranie umów jednemu z małżonków banki są „uczulone” i dopatrują się wszystkiego, aby jednak nie doszło do finalizacji transakcji bez zgody współmałżonka. Owszem, jeżeli dług ten został zaciągnięty przez pojedynczą osobę będącą w związku małżeńskim to bank ma prawo do walki o swoje pieniądze również z detali majątkowych wstępujących w zawartość firmy. W sytuacji kiedy kredyt został uzyskany przed zawarciem związku małżeńskiego albo tyczy się finansów osobistych to bank ma możliwość tylko żądać zwrotu pieniędzy kredytobiorcy wyłącznie z majątku osobistego.
Własna działalność bez wspólnoty małżeńskiej
Odrębną sprawą jest kiedy w małżeństwie osoby posiadającej firmę istnieje brak podziału majątku. W tej sytuacji każdy z małżonków sam odpowiada za swoje korzyści materialne i sam nimi dysponuje. Wówczas ani jeden, ani drugi z małżonków nie są zobowiązani do ponoszenia odpowiedzialności za zadłużenie drugiej osoby będącej w związku małżeńskim.
Należy tutaj zaznaczyć, że jeżeli rozdzielność majątku została spisana w czasie trwania małżeństwa, to cały majątek uzyskany w trakcie zawarcia ślubu aż do podpisania podziału pozostaje małżeński. Z tego tytułu bank ma możliwość ściągnąć dług z puli dotychczas zebranego wspólnego majątku małżeńskiego. Inaczej będzie w sytuacji, kiedy małżonkowie poprzedzą podpisanie wspólnego majątku, podziałem na konkretne przedmioty należące do każdego z nich.
W okolicznościach postanowienia założenia własnej działalności gospodarczej lub też w chwili posiadania jej przed ślubem warto zastanowić się nad ustanowieniem rozdzielności majątkowej. Z uwagi na to, wszelkie roztropności okażą się o wiele łatwiejsze. Czyli będziemy mieli możliwość samowolnemu dokonywaniu rozporządzeń i branie za nie pełnej odpowiedzialności. Nie oznacza to jednak, że małżonek nie będzie mógł skorzystać z pomocy współmałżonka, ale ponadto po wspólnych przemyśleniach pozwoli mu skorzystać z oferty banku i zdecydować się na kredyt bez obecności drugiej osoby, czyli tej, z którą wstąpił w związek małżeński.
Bywa, że małżonkowie obawiają się rozdzielenia pomiędzy sobą zdobytego dotychczas majątku mając na myśli rozstanie się. Lecz nie chodzi tutaj o rozwód a zabezpieczenie swojej sytuacji materialnej z uwagi na prowadzenie przez jednego z małżonków działalności. Dzięki podjęciu takim krokom, drugi z małżonków nie bierze na siebie odpowiedzialności prawnych lub długów związanych z działalnością współmałżonka, oczywiście gdyby takie wystąpiły.
Wyrównanie dorobków w małżeństwie
Zdarza się, że kiedy jeden z małżonków nie podjął się pracy, to w przypadku rozwodu zostanie na lodzie. Sytuacja ta może mieć miejsce kiedy na przykład żona swoje życie zawodowe poświęca na wychowywanie dzieci lub po prostu zajmuje się domem i ogrodem. Rozdzielność majątku niekoniecznie oznacza, że współmałżonek chce cały dorobek powierzyć sobie, ale okazuje się, że od kilku lat w naszym prawie istnieje opcja rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków. Inaczej mówiąc, gdyby doszło do rozpadu małżeństwa, wtedy takie wyrównanie dorobków w momencie trwania małżeństwa okaże się zabezpieczeniem dla niepracującego współmałżonka.
Celem tej umowy jest zabezpieczenie po potencjalnym rozwodzie życia materialnego małżonka, który nie miał udziału w rodzinnej firmie. Dorobkiem obojga małżonków staje się wzrost wpływów jego dobytku uzgodnieniu umowy majątkowej. Zatem kiedy dzień zawarcia tej umowy do dnia rozwodu będzie znacznie mniej korzystniejszy dla któregoś z małżonków, to pokrzywdzony małżonek ma prawo żądać wyrównania dorobków. Innymi słowy małżonkowi w gorszej sytuacji ekonomicznej należy się taka sama część majątku.
Intercyza w małżeństwie
Kiedy któreś z małżonków pragnie zabezpieczyć cały swój majątek winien zawrzeć specjalną umowę czyli intercyzę. Tą umowę trzeba spisać przed ślubem jako akt notarialny. Dokument ten daje pewność, że wspólny majątek wobec małżeństwa nie będzie istniał.
Wspólność majątkową można równie dobrze odwołać w trakcie istnienia małżeństwa. Wtenczas należy spisać majątkową umowę małżeńską o zniesieniu wspólnoty ustawowej, ona także nazywana jest intercyzą. Godząc się na podpisanie takiego aktu notarialnego małżeństwo utrzymuje oddzielne przywileje do majątku uzyskanego po bezwzględnym zawarciu umowy jak również po otrzymaniu należącej do siebie części majątku, który dotychczas był wspólny.