Epidemiologia – częstość występowania zaburzeń autystycznych
reklama

Badania nad częstością występowania zaburzeń autystycznych są prowadzone na całym świecie, głównie jednak w Europie, Ameryce Północnej i Azji. Od pierwszych badań epidemiologicznych odnotowywany jest ciągły wzrost częstości występowania autyzmu. W ostatnich latach badacze zjawiska odnotowali tak duży wzrost, że pojawiły się spekulacje i obawy dotyczące epidemii. Chociaż nie ma takiego podejrzenia w świetle danych naukowych, niewątpliwie koniecznym staje się systematyczna obserwacja zmian częstości występowania autyzmu oraz precyzyjne wyjaśnienie etiologii tak gwałtownego wzrostu zaburzenia.

Pierwsze badania epidemiologiczne dotyczące zaburzeń autystycznych przeprowadzone zostały w Wielkiej Brytanii w 1966 roku. W badaniach tych wskazano, iż na 10 000 osób w społeczeństwie przypada od 4 do 5 osób autystycznych, a na 2-3 chłopców tylko 1 dziewczynka z autyzmem.

Tabela 3. Wyniki badań związanych z częstotliwością występowania autyzmu dziecięcego.

ŹródłoWskaźnik częstości (na 10 000 osób)Kraj, wiek badanychWielkość populacji uwzględnionej w badaniu
Bryson, Clark i Smith (1998)10,10Kanada 6-14 lat20 800
Suqiyama i Abe (1989)13,00Japonia 3 lata12 268
Arvidsson, Danielsson, Forsberg, Gilberg i in. (1997)46,40Szwecja 3-6 lat1941
Taylor, Miller, Farrington, Petrepoulos I in. (1999)8,70Wielka Brytania 1-16 lat490 000
Croen, Grether, Hoogstrare i Selvin (2002)11,00Stany Zjednoczone 5-12 lat4 950 333
Yeargin-Allsopp, Rice, Karapurkar i in. (2003)34,00Stany Zjednoczone (duże miasta) 3-10 lat272 646
Chakrabarti i Fombonne (2005)22,00Wielka Brytania 4-7 lat10 903
FFombonne, Zakarian, Bennett, Meng i McLean-Heywood (2006)21,60Kanada, 4-17 lat27 749
Baird, Simonoff, Pickles, Chandler i in.(2006)38,90Wielka Brytania 9-10 lat56 946
Źródło: E. Pisula, Od badań mózgu do praktyki psychologicznej.,Sopot 2012.

 

Zaburzenia ze spektrum autyzmu należą do bardzo częstych zaburzeń w ówczesnych czasach. Na podstawie przeprowadzonych badań szacuje się, iż współczynnik częstości występowania wynosi 30/10 000 dla autyzmu klinicznego (klasycznego) oraz 1/100 dla zaburzeń ze spektrum autyzmu. Dane dotyczące autystycznego spektrum są wstrząsające. Niezależnie od zróżnicowania dostępnych badań i informacji, można stwierdzić, iż autystyczne spektrum zaburzeń występuje częściej niż zespół Downa, cukrzyca czy rozszczep kręgosłupa. Stanowi zatem bardzo poważny problem społeczny. W tabeli 3. przedstawiono zestawienie wyników wybranych badań epidemiologicznych uzyskanych na przestrzeni 20 lat.

Analizując dane zawarte w tabeli 3, należy zwrócić uwagę, iż wielkość wskaźników częstości występowania pozostaje w korelacji z liczebnością populacji tj. wielkością populacji uwzględnionej w badaniu. Wskaźnik ten wydaje się być szczególnie wysoki w badaniach pochodzących z najmniejszych populacji. Po uśrednieniu danych można wskazać liczbę dzieci z autyzmem na 10 000 osób. W latach 80. XX wieku wskaźnik ten wynosił od 4 do 6 dzieci na 10 000 osób, z kolei w latach 90. wskaźnik ten wzrósł niemal dwukrotnie i wynosił około 13. W czasach nowożytnych, ocenia się, że zaburzenie autystyczne dotyka od 15 do 25 na 10 000 dzieci. Występuje on więc w grupie od 0,05% do 0,22% populacji.

Tabela 4. Liczba dzieci i młodzieży dotkniętych zaburzeniem autystycznym w Polsce w przedziale wiekowych od 1 do 19 lat, oszacowana na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego, dotyczących liczebności populacji.

Wiek (w latach)Wielkość populacjiOszacowana liczba dzieci
z autyzmem
1-41 455 9411456-2912
5-91 838 6941839-3678
10-142 170 6302171-4342
15-192 664 1712664-5328
Źródło: E. Pisula, Od badań mózgu do praktyki psychologicznej. Autyzm., Sopot 2012, cyt. za: Główny Urząd Statystyczny, Mały Rocznik Statystyczny Polski., Warszawa 2010.

 

Interpretowanie wyników badań epidemiologicznych związane jest z różnymi trudnościami i ograniczeniami. Nasuwa się bowiem pytanie o wykorzystanie informacji płynących z badań zagranicznych do określenia skali zjawiska w innych krajach. Niestety, wciąż brakuje pełnych danych pochodzących z niektórych krajów. W Polsce również nie zostały przeprowadzone dotąd żadne badania populacji nad zaburzeniem autystycznym zakrojone na znaczną skalę. Dotychczas, analizy obejmowały jedynie małe grupy i tylko niektóre regiony Polski. Otrzymane wyniki również okazały się nieprzydatne, gdyż są bardzo niespójne i trudno na ich podwalinach rzetelne ocenić częstość występowania zaburzenia oraz precyzyjnie określić liczbę osób nią dotkniętych. Przy założeniu, że wskaźnik epidemiologicznego występowania w znacznym stopniu nie odbiega w naszym kraju od ustalonych w innych krajach o podobnej kulturze oraz środowisku geograficznym, można założyć wskaźnik występowania autyzmu w Polsce. Jeżeli zatem ostrożnie przyjmiemy, iż wskaźnik ten wynosi od 1 do 2 dzieci na 1000 osób, to zgodnie z danymi pochodzącymi z Głównego Urzędu Statystycznego, dotyczącymi liczby dzieci w poszczególnych grupach wiekowych, liczba dzieci autystycznych kształtowałaby się w sposób przedstawiony w tabeli 4.

Częstość występowania zaburzeń autystycznych w Polsce

W Polsce na podstawie obserwacji zanotować można widoczny wzrost liczby dzieci dotkniętych zaburzeniem autystycznym. Zaobserwować można powiększenie liczebności tych dzieci w placówkach edukacyjnych i terapeutycznych. Niewątpliwie świadczy to między innymi o podwyższeniu poziomu wiedzy na temat opisywanego zaburzenia oraz lepszej jego wykrywalności. Wysokie indykatory częstości występowania zaburzeń autystycznych skłaniają do poszukiwania przyczyn tak intensywnego ich wzrostu. Przyczyn tych jest zapewne bardzo dużo. Pewna część bodźców niewątpliwie wynika z metodologii badań. Istotną rolę odgrywają w tym przypadku badania kliniczne dotyczące liczby osób autystycznych, u których zaburzenie zostało wykryte, jak i również informacje pochodzące od opiekunów, nauczycieli czy lekarzy. Im więcej zdiagnozowanych osób, tym większy współczynnik częstości występowania autyzmu. Dlatego też, istotne znaczenie ma większa wykrywalność połączona z bardziej powszechną dostępnością usług diagnostycznych oraz z pewnością wyższym poziomem wiedzy i świadomości.Na powiększenie się liczby dzieci z autyzmem mogą również wpływać zmiany definicji oraz kryteriów diagnostycznych. Zakres pojęcia „autyzm” znacznie się rozszerzył, obejmując tym samym całe autystyczne spektrum zaburzeń. Wielu dzieciom, u których współcześnie diagnozuje się autyzm, w przeszłości z pewnością nie zostałaby postawiona taka diagnoza. Dodatkowe znaczenie może mieć również fakt, iż odnotowuje się tendencje specjalistów do częstszych diagnoz zaburzenia, aby zapewnić łatwiejszy dostęp do form pomocy. Diagnoza postawiona przez specjalistów otwiera dostęp do szerszego zakresu usług edukacyjnych i terapeutycznych.

Trudno jednoznacznie stwierdzić czy wymienione powyżej czynniki wpływające na wzrost częstości występowania autyzmu wystarczą, aby chociaż w minimalny sposób wyjaśnić tak gwałtowny wzrost ich liczby rozpoznań. Coraz częściej pojawiają się głosy wątpliwości czy nie ma on związku z działaniem negatywnych czynników środowiska czy zatruciem środowiska pestycydami, stosowaniem nadmiernie antybiotyków bądź też niedoborem jodu. Niezależnie od powodów wzrostu liczby rozpoznań autystycznych, powinno się go uwzględnić w planowaniu polityki społecznej. Jest on bowiem związany ze znacznie zwiększonymi potrzebami związanymi z wczesną interwencją i diagnozą, terapią, edukacją oraz rehabilitacją osób autystycznych, jak i wsparciem dla ich najbliższych. Ewa Pisula wymienia za Brianem Costello pięć argumentów uzasadniających słuszność prowadzenia badań epidemiologicznych nad autyzmem. Należą do nich:

  1. Ocena liczby osób z zaburzeniem autystycznym oraz ich rodzin.
  2. Ocena wielkości nakładów finansowych, które muszą być w związku z zaburzeniem poniesione.
  3. Ocena stosunkowych (relatywnych) kosztów, jakie ponoszą najbliżsi, instytucje czy organizacje niosące pomoc.
  4. Ocena dystrybucji środków i potrzeb w zależności od środowiska geograficznego czy grupy socjoekonomicznej.
  5. Ocena częstości występowania w konkretnym czasie powiązana z polityką społeczną.

Literatura

1. Pecyna M. B., Rodzinne uwarunkowania zachowania dziecka w świetle psychologii klinicznej, Warszawa 1998.
2. Peeters T., Autyzm, Gdańsk 1996.
3. Pietras T., Witusik A., Autyzm – pozycja nozologiczna, charakterystyka kliniczna i diagnoza., (w:) Pietras T. , Witusik A., Gałecki P. (red.), Autyzm – epidemiologia, diagnoza i terapia., Wrocław 2010.
4. Pietras T., Witusik A.., Diagnoza autyzmu., (w:) Marek E., Łuczak J. (red.), Diagnoza i terapia psychopedagogiczna w edukacji dziecka, Piotrków Trybunalski 2010.
5. Pisula E., Autyzm – przyczyny, symptomy, terapia, Gdańsk 2012.
6. Pisula E., Autyzm u dzieci. Diagnostyka, klasyfikacja, etiologia., Warszawa 2001.
7. Pisula E., Małe dziecko z autyzmem., Gdańsk 2005.
8. Pisula E., Od badań mózgu do praktyki psychologicznej. Autyzm., Sopot 2012Szydziak M., Ewolucje poglądów na przyczyny autyzmu, (w:) Marzec D., Banasiak A. (red.), Dziecko z autyzmem. Rozważania teoretyczne, doniesienia z badań, Częstochowa 2005.
9. Pisula E., Spostrzeganie własnego dziecka przez rodziców dzieci autystycznych, „Szkoła Specjalna” 1991, nr.2/3.
10. Pytkowski W., Organizacja badań i ocena prac naukowych, Warszawa 1985.
11. Randall P., Parker J., Autyzm: jak pomóc rodzinie, Gdańsk 2010.
12. Rimland B., Czy istnieje epidemia autyzmu?, „Autism Reserch Reviev International” 1995, nr. 3.
13. Romen A., Autyzm, Gdańsk 1996.
14. Rozetti – Szymańska A., Autyzm – metody terapii i system kompleksowej opieki. Wskazówki dla pedagogów., (w:) Marek E., Łuczak J. (red.), Diagnoza i terapia psychopedagogiczna w edukacji dziecka, Piotrków Trybunalski 2010.
15. Stankowski A., Z diagnozy różnicowej autyzmu, (w:) Marzec P., Baniasiak A. (red.), Dziecko z autyzmem. Rozważania teoretyczne, doniesienia z badań, Częstochowa 2005.
16. Such J., O możliwości zastosowania metod jakościowych, w: Pilch T., Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995.
17. Szczęsny E., Diagnostyka autyzmu, „Medycyna praktyczna-pediatria” 2009.
18. Talarowska M., Gałecki P., Florkowski A., Zboralski K., Badania psychologiczne w autyzmie, (w:)  Pietrasa T. , Witusik A., Gałecki P. (red.), Autyzm- epidemiologia, diagnoza i terapia, Wrocław 2010.
19. Waś A., Sobaniec P., Kiryluk B., Sendrowski K., Otapowicz D., Czy to autyzm? Trudności w diagnozie., „Neurologia dziecięca” 2011.
20. Węglińska M., Jak pisać pracę magisterską? Poradnik dla studentów, Kraków 2008.
21. Victor G., Zagadka autyzmu, (w:) Kruk-Lasocka J. (red.), Z problematyki autyzmu, Wrocław 1994.
22. Winczura B., Dziecko z autyzmem. Terapia deficytów poznawczych a teoria umysłu, Kraków 2008.
23. Winczura B., Zaburzenia w percepcji świata społecznego u dzieci z autyzmem, „Auxilium Sociale – Wsparcie społeczne” 2005, nr. 3-4.
24. Wing L., Związek między zespołem Aspergera i autyzmem Kannera, (w:) Frith U. (red.), Autyzm i zespół Aspergera, Warszawa 2005.
25. Witusik A., Autyzm – wprowadzenie do metod terapeutycznych doktryna terapii, (w:) Pietrasa T., Witusik A. , Gałecki P. (red.), Autyzm- epidemiologia, diagnoza i terapia, Wrocław 2010.
26. Zabłocki K. J., Autyzm, Płock 2002.
27. Ziembiński Z. , Logika praktyczna, Warszawa 2002.
28. Żegnałek K. , Metodologia badań dla autorów prac licencjackich i magisterskich z pedagogiki, Warszawa 2010.

reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj